Wij zijn allemaal Margje Teeuwen

In 2010 bedenkt Margje Teeuwen de proplamp - een speels, uniek lichtobject geïnspireerd op verfrommelde propjes papier. Samen met ontwerper Erwin Zwiers brengt ze het ontwerp op de markt, en het slaat internationaal aan. Tot haar verbijstering ziet ze kort daarna een vrijwel identieke lamp opduiken bij IKEA: de KRUSNING-lamp, verkocht voor een fractie van de prijs. Margje stapt naar de rechter, maar ondanks jaren procederen en wereldwijde steun van andere ontwerpers die soortgelijke ervaringen delen, verliest ze. IKEA blijkt juridisch onaantastbaar. Haar frustratie: het idee is zonder twijfel afgekeken, maar juridisch gezien niet beschermd. Waarom? Omdat het unieke van haar ontwerp juist zit in het feit dat iedere lamp anders is - een paradox die haar zaak ondermijnt. 

Over ethiek en hebzucht

Margje's verhaal is geen uitzondering, maar een spiegel voor de creatieve sector. De moraal? Grote bedrijven verpakken diefstal als inspiratie en verdienen goud aan andermans vindingrijkheid — omdat ze weten dat de gemiddelde maker geen leger advocaten of geld voor langdurige rechtszaken heeft.

En alsof er niet genoeg te verdienen valt voor iedereen, kiezen sommige partijen er toch voor om te stelen wat ze zelf niet kunnen bedenken. Hebzucht - niet uit nood, maar uit gemak - is een smerige drijfveer. Het bedriegt makers, holt vertrouwen uit, en parasiteert op echte creativiteit. Het is geen compliment, het is roofbouw. Slim verpakt in marketingtaal.

Zelf overwoog ik begin dit jaar nog om een eigen ontwerp aan IKEA voor te leggen. Gelukkig heb ik dat niet gedaan. Het aanvragen van patenten is absurd complex en vaak ineffectief. Eén kleine wijziging — een vorm, een materiaal, een afwerking - en ineens heet het juridisch een nieuw product. Zo blijft de bescherming van ideeën in handen van wie het zich kan veroorloven. De rest mag toekijken.

Kijk maar naar hoe het de Dubai-reep vergaat. Wat begon als een eenvoudig TikTok-recept is inmiddels uitgehold tot op het bot. Ieder merk, iedere influencer, iedere supermarkt springt erop als een wolluis, zuigt het idee leeg, gooit er wat noten of siroop bij, noemt het "eigen" - en cashen maar. Creativiteit als collectief eigendom, maar het geld vloeit naar de snelste marketeer.

We zijn allemaal Margje Teeuwen.
Niet omdat we allemaal bestolen zijn -
maar omdat we allemaal iets unieks in ons dragen
dat vandaag nog goud waard kan zijn,
en morgen voor 19 euro bij de kassa ligt.

 gekocht bij IKEA in 2022.. niet geweten.