Voormalig activist

Ik noem mezelf 'voormalig activist' omdat ik niet langer meeloop in demonstraties of acties organiseer. Toch zet ik me nog altijd in voor dieren – door anderen kennis te laten maken met veganistisch eten, of door in te grijpen als ik een dier in nood zie. Mijn activisme heeft een andere vorm gekregen, maar het hart ervan klopt nog steeds. Misschien ben je, zolang je onrecht blijft voelen en de drang blijft om iets te veranderen, altijd een activist in wezen. 

Dieren worden nog altijd ingezet voor commerciële en medische experimenten. In Nederlandse en Belgische proefdiercentra sterven jaarlijks talloze honden, katten, konijnen, apen en andere dieren — vaak na een leven vol stress, opsluiting en pijn.

Nederland huisvest het grootste apentestcentrum van Europa: het Biomedical Primate Research Centre (BPRC). Veel van de apen die daar terechtkomen zijn afkomstig van het eiland Mauritius. Het gaat vaak om jonge dieren, baby's die in het wild worden gevangen en abrupt bij hun moeders worden weggehaald. Ze worden vervolgens naar Europa vervoerd met luchtvaartmaatschappijen als KLM en Air France.

In de afgelopen jaren heb ik aan verschillende demonstraties tegen het BPRC deelgenomen, en ik sta daar nog steeds volledig achter. Het blijft schrijnend dat deze praktijken voortduren, terwijl er inmiddels diverse proefdiervrije alternatieven bestaan en de maatschappelijke steun voor dierproeven afneemt.

Toch besloot minister Bruno Bruins in 2020 om het BPRC in Rijswijk tot 2025 toestemming te geven om dierproeven op apen voort te zetten. Daarmee lijkt de eerdere ambitie van Nederland om koploper te worden in proefdiervrije wetenschap steeds verder uit zicht te raken. Het BPRC is inmiddels niet alleen een onderzoekscentrum, maar ook een spil in de Europese handel en fok van proefapen.

Meer informatie:

In 2022 nam ik deel aan een actie van de organisatie Anonymous for the Voiceless, bekend van de zogeheten Cube of Truth. Bij deze vreedzame demonstraties staan activisten in stilte met een televisie waarop beelden uit de vee-industrie worden vertoond, onder de slogan: "Weet WIE je eet." Anderen voeren gesprekken met voorbijgangers die openstaan voor dialoog. Alle respect voor deze activisten, die steeds opnieuw het gesprek aangaan — vaak met onbekenden en soms onder moeilijke omstandigheden.

Mijn betrokkenheid bij dierenrechten begon echter al veel eerder. Rond 2001 stond ik, voor zover ik me herinner, op een beurs voor Wakker Dier om handtekeningen te verzamelen tegen het onverdoofd castreren van biggetjes. Dat leek misschien een eenvoudige actie, maar het was schokkend hoeveel verbale agressie ik toen te verduren kreeg — met name van boeren en hun familieleden die de praktijk verdedigden.

Veel mensen twijfelen of hun inzet zin heeft. Maar verandering is mogelijk. Dankzij de vasthoudendheid van organisaties zoals Wakker Dier kwam het onrecht van onverdoofde castratie breed onder de aandacht. 

Supermarkten werden aangesproken op hun rol, de maatschappelijke druk nam toe, en uiteindelijk leidde dit ertoe dat supermarkten vanaf 2009 stopten met de verkoop van vlees van onverdoofd gecastreerde varkens. Varkensbedrijven stapten over op verdoofde castratie — een tastbare verbetering. 

Op uitnodiging ging ik mee naar een zogenaamd 'vrije uitloop'-bedrijf om met eigen ogen te zien hoe deze kippen leven. Wat ik aantrof, liet weinig zien van echte vrijheid. Dieren die nooit buiten komen, die nooit gras onder hun poten voelen of het daglicht zien — tenzij op weg naar het slachthuis. Veel mensen realiseren zich niet dat plantaardig leven dit lijden direct vermindert: het voorkomt vergassingen, stalbranden, opgesloten levens in ammoniakrijke lucht.

Ik droeg daar een mondkapje vanwege de nevel in de stal - een mix van stof, ammoniak en fijne deeltjes. Die lucht is al jarenlang een bekend probleem in de veehouderij. 
Onderzoek koppelt deze omstandigheden aan luchtwegaandoeningen zoals astma en COPD, zowel bij de dieren als bij de mensen die er werken.

Wil je zelf zien wat er gebeurt achter gesloten deuren? Kijk dan naar het werk van organisaties zoals Ongehoord of Animal Rights. Dieren beschermen is geen radicaal idee. Het komt voort uit iets eenvoudigs: als een wezen pijn, vreugde en angst kan ervaren, verdient het bescherming tegen onnodig lijden.

Geen enkele daad van vriendelijkheid, hoe klein ook, is ooit verspild. Je verandert misschien niet de hele wereld, maar voor dat ene dier verandert de wereld volledig.

Soms gebruiken mensen krachtige vergelijkingen om moreel onrecht duidelijk te maken. Holocaustoverlevenden zoals Isaac Bashevis Singer en Alex Hershaft wezen erop dat dieren in de bio-industrie leven onder omstandigheden die doen denken aan de systematische ontmenselijking die zij kenden. Zulke woorden zijn confronterend, maar ze dagen ons uit om kritisch na te denken over hoe we omgaan met macht, lijden en mededogen.

De geschiedenis leert ons dat wettelijkheid geen garantie is voor moraliteit. Slavernij, segregatie, vervolging - het werd allemaal ooit goedgekeurd door wetten en gedragen door de meerderheid. Dat iets legaal is, of algemeen geaccepteerd, maakt het nog niet juist. 

In een welvarende samenleving – waar jacht vaak als hobby wordt beoefend, voedsel in overvloed is en dieren weinig leefruimte hebben – is een dergelijke jacht moreel niet te rechtvaardigen.

Kies voor compassie

Van jongs af aan worden we gevormd door conditionering – religie, tradities, gebruiken. Maar wie durft echt zelfstandig te denken? Kies bewust voor compassie.

Reflecties op mijn politieke verleden

Hier een kleine impressie van de politieke tijd rond het jaar 2000. "A people without the knowledge of their past history, origin and culture is like a tree without roots." - Marcus Garvey

De laatste niet-diergerelateerde actie waaraan ik deelnam, was een rally in 2006 voor een ten onrechte gevangengezette generaal - een voormalig vreemdelingenlegionair - die later werd vrijgesproken. Ik was hierbij betrokken als vertegenwoordiger van de Nederlandse afdeling van een Kroatische organisatie, gevestigd in de Verenigde Staten. Verder beheerde ik destijds gedurende acht jaar een website voor een gevangen Zapatista/EZLN-activist.

In de jaren rond 2000 werd mijn wereldbeeld mede gevormd door een stroom aan uitspraken waarin Europeanen — en breder, westerlingen — structureel werden geminacht. Religieuze leiders noemden het christendom 'onrein', Europa werd bestempeld als 'straf van God', en activisten schilderden het westen af als louter imperialistisch — zonder ruimte voor nuance of voor individuele levensverhalen.

Ik werd voortdurend geconfronteerd met extreme uitspraken zoals: "Er zullen geen overlevenden zijn van de onreinheid van het christendom." – Baruch Efrati, "Duizend niet-Joodse levens zijn niet één Joodse vingernagel waard." – Dov Lior , "Het blanke ras is de kanker van de menselijke geschiedenis." – Susan Sontag You white people are on an endangered list. And unlike, say, the bald eagle or some exotic species of muskrat, you are not worth saving. In forty years or so, maybe fewer, there won't be any more white people around, and that's a good thing." - Tim Wise "The goal of abolishing the white race is on its face so desirable that some may find it hard to believe that it could incur any opposition other than from committed white supremacists... Keep bashing the dead white males, and the live ones, and the females too, until the social construct known as 'the white race' is destroyed" - Noel Ignatiev

In die context - waarin het westerse mensbeeld structureel werd gedegradeerd - heb ik als gevolg niet altijd de meest doordachte keuzes gemaakt en een tijd in tunnelvisie geleefd. Maar ook veel citaten bleken achteraf uit hun context gerukt. In plaats van dat iemand ze feitelijk weerlegde, werd ik vooral veroordeeld – wat mijn tunnelvisie alleen maar versterkte. 

"Een abnormale reactie op een abnormale situatie is normaal gedrag." - Viktor E. Frankl, zei de Oostenrijkse neuroloog, psychiater en Holocaust-overlevende.

Een constante stroom van zulke denkbeelden beïnvloedt onbewust je blik op de wereld. Maar ouder worden betekent: leren, bijsturen en groeien. Die ontwikkeling zette geleidelijk in – en kreeg vanaf 2010 echt vorm.

Ooit was ik katholiek. Later ontdekte ik dat ik geen waarde hecht aan instituties, maar des te meer aan de weg van Christus: leven met liefde, compassie en rechtvaardigheid als kompas.  

Zo was ik ooit betrokken bij het organiseren van barbecues; tegenwoordig leef ik als ethisch veganist. 

Pas toen ik begreep hoe structureel, wereldwijd en diep het dierenleed verweven zit in onze systemen, besefte ik hoeveel mijn eerdere keuzes bijdroegen aan dat lijden. 

Had ik die inzichten eerder gehad, dan had ik beslist anders geleefd.  Ik geloof dat wie zich inzet voor dierenrechten, ook de verantwoordelijkheid draagt om anderen op respectvolle wijze mee te nemen in dat bewustwordingsproces – door eerlijke informatie te delen in plaats van te zwijgen of te oordelen.

Hoewel ik nu met andere ogen terugkijk op bepaalde extreme overtuigingen van toen, weet ik ook dat ze deels voortkwamen uit ervaringen waarin fundamentele ongelijkheid en uitsluiting voelbaar waren – als vrouw, als getuige van vergeten slachtoffers, en in een wereld die selectief leek in haar medeleven. Die beknelde blik op onrecht had niet het juiste kompas, maar ze kwam wél voort uit een verlangen naar erkenning en rechtvaardigheid. 

Mijn waarden – zoals rechtvaardigheid, gelijkheid en mededogen – zijn met de tijd helderder en consistenter geworteld geraakt, en gelden inmiddels onvoorwaardelijk voor alle vormen van leven. Zelfs mijn muzikale voorkeur veranderde: waar ik ooit vooral werd geraakt door het dramatische vuur van Puccini en Verdi, leerde ik met de tijd ook de subtiele gelaagdheid van Mozart waarderen. 

Ik ondersteun geenszins zwart-wit ideeën uit het verleden en beschouw degenen die daar in blijven hangen en proberen mij daarmee terug te sleuren als destructief en ongewenst. Als ik terugkijk, voel ik vooral spijt om hoe ik mensen heb gekwetst — niet om wat ik dacht, maar om hoe ik me gedroeg. Ik was een ongeleid projectiel: hard voor mezelf, hard voor anderen. Die hardheid is er nog, maar ik heb geleerd het vuur te richten in plaats van te verbranden. Pas jaren later, toen ik terugkeek, drong het echt tot me door hoe diep en vernietigend het spoor was dat ik had achtergelaten.
Wat me nog steeds raakt, is dat oud-partijleden zijn veroordeeld voor uitspraken die niet door hen zijn gedaan. Mij werd gevraagd weg te blijven van de rechtszaak - "het maakte toch niet meer uit." Het was alsof het systeem liever een voorbeeld stelde dan de waarheid onderzocht. Het systeem heeft niet alleen gefaald, het heeft mensen doelbewust opgeofferd om een verhaal sluitend te krijgen. Dat is geen gerechtigheid, dat is theater - met slachtoffers van vlees en bloed.

Vind hier mijn schrijfsels over slavernij, polarisatie en discriminatie, de hete aardappeltjes.

Kleine Gebaren, Grote Betekenis 

Het kaartje uit juli 2000 ontving ik van een Nederlander die ten onrechte gevangen zat in Schotland. In een christelijk tijdschrift (Charisma) las ik een oproep waarin werd gevraagd of iemand hem wilde steunen door een kaartje te sturen. Ik voelde me aangesproken en heb hem, namens mijn gezin toen, gesteund. Tijdens deze periode had ik ook contact met zijn vrouw, die door zijn onterechte gevangenschap in een moeilijke situatie zat. Later zag ik hem op tv, mogelijk in het nieuws of een programma over onterecht gevangenen, maar de naam weet ik niet meer.  Zijn zaak blijft me het meest bij, omdat ik zijn gezicht op tv zag en meteen zei: 'Dat is Leo!'—zonder te weten dat het echt hem was.  Na zijn vrijspraak en vrijlating hebben we elkaar ontmoet en nog enkele jaren contact gehouden.
De brief uit Heidelberg ontving ik in 2006, eveneens van iemand die onterecht gevangen zat. 

Ik hecht veel waarde aan oude herinneringen, zoals kaarten. Een bosje bloemen droogt uit, een chocolaatje eet ik op, maar een kaart lees ik na jaren nog. Zo ontvang ik jaarlijks kerstkaarten van voormalige werkgevers, waaronder een van een werkgever waar ik in 1996 werkte. De brief die ik ontving van een NA lid (twee foto's rechts) was nadat ik toen een lezing gegeven had.

In mijn leven heb ik veel bijzondere mensen ontmoet. Mensen met uitgesproken persoonlijkheden die mijn pad kruisten, waardeer ik om wie ze zijn, ongeacht hoe ze door anderen worden beoordeeld.

"You can't discuss the ocean with a well frog - he's limited by the space he lives in. You can't discuss ice with a summer insect - he's bound to a single season." - Zhuangzi, een van de grote taoïstische denkers uit het oude China, actief rond de 4e eeuw v.Chr.

De legionairs die ik leerde kennen, hadden niet alleen veel kennis over politiek, geschiedenis en filosofie, maar hadden ook persoonlijke ervaringen die hun inzichten vormden. Onze gesprekken waren daardoor vaak diepgaand en boeiend. Eén van hen stuurde mij regelmatig cassettebandjes met muziek uit de jaren 20. 

Ook onderhield ik een tijd contact met een Kroatische veteraan, die 's nachts vaak belde vanwege slapeloosheid door nachtmerries. Hij overleed later aan de gevolgen van blootstelling aan chemische stoffen tijdens de oorlog. 

Hij die nooit gewond is geraakt, lacht om littekens. - Shakespeare

Kennis van geschiedenis is van cruciaal belang om de wereld beter te begrijpen. Het stelt ons in staat lessen te trekken uit fouten uit het verleden, hoewel die lessen soms onbehandeld blijven. Tragedies zoals de Holodomor in Oekraïne in 1933, waarin miljoenen mensen doelbewust werden uitgehongerd, en de honderden massagraven in Slovenië uit 1945, slachtoffers van communistische zuiveringen, krijgen vaak niet de aandacht die ze verdienen. 

De gruweldaden van Koning Leopold II, waarbij miljoenen Congolezen werden uitgebuit en verminkt, worden nog steeds geminimaliseerd in de publieke herinnering. Hoewel sommige tragedies uitgebreid worden besproken in onderwijs en media, blijven andere misdaden vaak onbesproken, zoals de Molukkenkwestie, waarin de belofte van onafhankelijkheid nooit werd nagekomen. Deze onbalans beïnvloedt hoe geschiedenis wordt herinnerd en begrepen en creëert een scheef beeld van onze collectieve erfenis. 

Maar dit patroon van wegkijken beperkt zich niet alleen tot de menselijke geschiedenis. 

Ook in onze omgang met dieren weerspiegelt zich een vergelijkbare onverschilligheid. 

Wanneer wij op scholen en in de media vanaf jonge leeftijd werden onderwezen over de misstanden in de dierenindustrie, zouden wij niet langer wegkijken voor de gruweldaden die daar plaatsvinden. De absurditeit van het ontbreken van een brandmelder in stallen, ondanks jaarlijkse stalbranden, zou dan ondenkbaar zijn.

Dieren in Nood

Als afsluiting; de vele gedumpte kippen en hanen die ik de afgelopen decennia heb gezien—vertrouwen gewonnen, gemeld, opgevangen of overgedragen aan de juiste instanties—getuigen van een schrijnend probleem. Ook bij achtergelaten katten heb ik vaak ingegrepen, en eentje ervan vond uiteindelijk een thuis bij mij. Het dumpen van dieren is niet alleen harteloos, maar ook strafbaar.

Ook een duif die zichtbaar gewond is of vreemd gedrag vertoont, zal ik niet zomaar voorbijlopen. Ik let op mensen zoals daklozen, maar óók op dieren. Eeuwenlang werden duiven gehouden voor hun navigatievermogen, als boodschappers in oorlogstijden, maar nu ze ons niet meer van nut zijn, worden ze ineens bestempeld als 'vliegende ratten'. 

Een veelvoorkomend probleem bij stadsduiven is stringfoot—haartjes en draadjes die hun pootjes afknellen, waardoor ze misvormd raken of zelfs poten verliezen.

Dit is geen ziekte, maar een direct gevolg van de rotzooi die mensen op straat achterlaten.    

Hoe kan jij helpen?

Leef rechtvaardig, eet plantaardig. 
Zie je een duif in nood, plaats dan een oproep bij de Stadsduivenhulpgroep 
Zie je een zwaan in nood, neem dan contact op met de Zwanengroep Zuid-Holland en bel 06 83797378 (24/7)
Wil je een kip een beter bestaan bieden, neem dan contact op met Red een Legkip

Doe mee met Teaming!
Teaming is een online tool om geld in te zamelen voor sociale doelen door middel van microdonaties van 1€ per maand. Hun filosofie is gebaseerd op het idee dat 1€ niet veel impact heeft als het afzonderlijk wordt gedoneerd, maar dat we samen prachtige projecten mogelijk kunnen maken.
Neem ook een kijkje bij Egypt Equine Aid doneren kan hier

oude foto's van wat straatkunst (op legale muurtjes...) 

Wist je dat konijnen in de industrie vaak niet meer ruimte krijgen dan een A4'tje – nauwelijks genoeg om zich om te draaien, laat staan natuurlijk gedrag te vertonen. Ze worden gefokt voor angorawol, bont, vlees en gebruikt in dierproeven.

Wat vaak wordt vergeten: konijnen zijn sociale, gevoelige dieren. Ze gedijen in gezelschap van soortgenoten.
Wie ze alleen houdt, riskeert dat ze vereenzamen, met stress en depressie als gevolg.

Human slachten? Is dat zoiets als humaan verkrachten? Humane genocide?
De dieren worden niet doodgeknuffeld in het slachthuis, maar dikwijls levend verbrand, aangesneden, gekookt of vergast.  

Varkens zijn intelligenter dan honden en peuters. Ze krijgen oormerken, hun staarten worden afgeknipt, ze worden gecastreerd en hun tanden worden geknipt — allemaal zonder verdoving.

Kippen worden met zoveel brute kracht uit de kratten gesleurd richting het slachthuis dat hun poten daarbij soms worden afgerukt. 

Wist je dat..

Dierenleed de basis is van foie gras. Eenden en ganzen worden gedwongen gevoerd, wat leidt tot marteling en ziekte. Een metalen pijp wordt driemaal daags in hun keel geduwd. Ze krijgen een mengsel van mais en vet toegediend, wat zorgt voor een snelle gewichtstoename en abnormale levergroei.
Nederland kent nog steeds restaurants die dit dierenleed serveren. 

"Het probleem is dat mensen dieren zo ernstig tot slachtoffer hebben gemaakt dat ze niet eens als slachtoffers worden beschouwd. Ze worden helemaal niet in overweging genomen. Ze zijn niets. Ze tellen niet mee; ze zijn niets waard; ze zijn handelswaar zoals televisies en mobiele telefoons. We hebben dieren feitelijk veranderd in levenloze objecten - sandwiches en schoenen." ~ Gary Yourofsky