De paradox van politieke oorlogsretoriek
In een tijd waarin militaire inzet weer prominent op de politieke agenda staat, is het opvallend hoe gemakkelijk sommige politici spreken over dienstbaarheid en training—zonder zelf ooit gediend te hebben. Deze discrepantie roept een fundamentele ethische vraag op: mag een politicus oproepen tot militaire inzet als hij zelf nooit bereid is geweest die weg te bewandelen?
Tijdens het EenVandaag-verkiezingsdebat zei Rob Jetten voor een zaal van 2000 studenten over prinses Amalia's militaire training: "Ik gok dat een aantal kerels hier in de zaal hier wel zin in hebben." De opmerking klinkt luchtig, bijna als een grap, maar impliceert dat militaire training een soort sociale activiteit is. Jetten zelf heeft geen militaire achtergrond, wat deze uitspraak des te wranger maakt. Het roept de vraag op: hoe serieus neem je de inzet van anderen als je zelf nooit bereid was die te leveren?
Ook Mark Rutte, jarenlang premier en VVD-leider, heeft zich herhaaldelijk uitgesproken over het belang van defensie en internationale missies. Hij steunde militaire operaties in Afghanistan, Mali en Irak, en benadrukte het belang van NAVO-verplichtingen. Toch heeft ook hij nooit gediend. Zijn retoriek over "onze jongens en meisjes" in uniform klinkt betrokken, maar mist de persoonlijke ervaring die zijn woorden zou kunnen onderbouwen.
Deze voorbeelden illustreren een bredere ethische spanning: het aanmoedigen van offers die men zelf nooit heeft gebracht. Natuurlijk hoeft niet elke politicus soldaat te zijn geweest. Maar wanneer leiders oproepen tot militaire inzet, zouden ze zich bewust moeten zijn van de morele verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt. Het getuigt van respect als ze hun eigen afstand tot die ervaring erkennen, in plaats van militaire dienst te romantiseren of te trivialiseren.
In een democratie is het essentieel dat leiders niet alleen strategisch, maar ook empathisch en eerlijk communiceren over oorlog en dienstbaarheid. Want wie anderen vraagt te vechten, moet ten minste begrijpen wat dat werkelijk betekent.