Prinsenvlag versus VOC
Het is bijna absurd te noemen: in Nederland worden vandaag de dag prinsenvlaggen verwijderd uit webshops omdat een kleine groep demonstranten ze gebruikte bij rellen. Tegelijkertijd worden vlaggen met het logo van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) zonder probleem verkocht. Wanneer men de geschiedenis erbij betrekt, wordt de ironie pas echt duidelijk.
De prinsenvlag, met zijn oranje-wit-blauwe banen, stamt uit de tijd van Willem van Oranje en de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tegen Spanje. Het was een symbool van verzet, onafhankelijkheid en nationale identiteit. Voor mij persoonlijk is het een prachtig stukje Nederlands erfgoed, een symbool van vrijheid en idealen die verder reiken dan commercie of politieke strijd. Het is letterlijk een vlag die de basis van de Nederlandse staat markeert. Historisch gezien is het daarmee een van de belangrijkste nationale symbolen van Nederland.
De VOC-vlag, die nog steeds in veel webshops te koop is, vertegenwoordigt een geheel ander verleden. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (1602-1799) was een handelsonderneming die rijkdom vergaarde door koloniale handel, plundering, en vaak slavernij en geweld. Historisch en ethisch gezien is dit een beladen symbool. Ironisch genoeg was mijn overgrootvader, van Duitse afkomst, zelf VOCer, wat een persoonlijke link geeft met dit deel van de geschiedenis. Toch vind ik de achtergrond en symboliek van de prinsenvlag vele malen mooier en inspirerender dan het handelende deel van de VOC. Ik ben altijd een idealist geweest, en dat idealisme raakt mij juist bij zulke symbolen van vrijheid en nationale trots.
Toch wordt de prinsenvlag plotseling als problematisch gezien, terwijl de VOC-vlag nauwelijks weerstand oproept. Dit toont hoe moderne percepties en actuele context historische feiten kunnen overschaduwen. Een vlag die eeuwenlang symbool stond voor nationale onafhankelijkheid, wordt verwijderd. Een vlag die symbool stond voor uitbuiting en geweld blijft "decoratief" verkrijgbaar. Niet dat ik pleit voor een verbod, integendeel: ook de VOC maakt onmiskenbaar deel uit van de Nederlandse geschiedenis. De VOC stond onder andere voor een enorme vloot, scheepsbouwkunde en navigatiekennis, die later ook in de wetenschap en cartografie doorwerkte.
Wat deze situatie extra bizar maakt, is dat de meeste Nederlandse scholieren tijdens hun geschiedenislessen nauwelijks iets leren over deze paradoxen van vaderlandse geschiedenis. De Tachtigjarige Oorlog, Willem van Oranje en de rol van de VOC komen vaak slechts oppervlakkig aan bod, zonder dat de maatschappelijke implicaties en ethische vraagstukken worden besproken. Het is alsof de complexe lagen van nationale symbolen volledig zijn weggefilterd uit het collectieve geheugen. Voor een liefhebber van geschiedenis zoals ik, die zulke onwetendheid afschuwelijk vindt, is dit een trieste paradox. Juist door de volledige context van onze vaderlandse geschiedenis te begrijpen, kunnen we de absurditeit van zulke moderne paradoxen doorzien – en hopelijk de waardering voor historische symbolen herstellen.