Wil de echte onderdrukker opstaan?
Dit essay is geschreven als persoonlijke reflectie op het menselijk onvermogen tot ware rechtvaardigheid. Het is een oproep tot zelfonderzoek en ethische moed — in een wereld waar niemand zich volledig onschuldig kan wanen. Ook ik niet.
En het geschiedde dat de Keyser, zich houdende voor de reinste onder de menschen, toetrad tot het Hof der Verantwoording. Zijn stem klonk als bazuingeschal: "Mijn volk is geslagen geweest! Laat mij de schatkamers openen, opdat genoegdoening geschiede!"
Doch hij, die met gestreng gelaat pleegde te wijzen naar de luyden der andere landen, had vergeten dat ook zijne handen besmet waren met het stof der ongerechtigheid.
"Gij allen," riep hij, "zijt schuldig aen slavernye ende plagen der eeuwen — betaalt met ruimen hand!"
Toen trad een grijsaerd uit de schare en sprak: "Doch waer is uw buydel, o Keyser, en waer uw kleed des rechts? Zijt gij zelve niet mede een werktuig geweest in den keten der onrechtvaardigheid?"
En de Keyser tastte naar zijn gordel — doch vond noch buydel, noch beurs. Hij sloeg het oog nederwaerts en bemerkte: zijn lijf was naekt. En het waerachtigh oordeel stond alstoen voor hem, zoo klaar als een spiegel, waer men zichzelf niet ontloopen kan.
En de luyden hielden hun tong in, want wie met ijver wijst naar 's anders schuld, moet eerst de zijne onder oogen zien.
Tijd voor een geschiedenisles en wat reflectie.
Dahomey: Een West-Afrikaanse Staat Gebouwd op de Slavenhandel
Het Koninkrijk Dahomey (ca. 1600–1904) werd een dominante West-Afrikaanse staat nadat het kuststaten als Allada en Whydah had veroverd. Met toegang tot de Atlantische kust werd Dahomey een grote exporteur van tot slaaf gemaakte mensen. Het koninkrijk vertrouwde sterk op oorlog en rooftochten — vaak uitgevoerd door het gemilitariseerde leger, waaronder elitekorpsen van vrouwelijke soldaten — om mensen gevangen te nemen voor de handel. Veel van deze gevangenen werden overzee verkocht, terwijl anderen als dwangarbeiders binnen het koninkrijk werden gehouden.
Dahomey onderhield ook rituele instellingen die verbonden waren met koninklijke en voorouderlijke culten. Tijdens de jaarlijkse "Customs"-ceremonieën werden krijgsgevangenen, misdadigers of andere gevangenen soms geofferd in rituelen met menselijk bloed, die dienden om het spirituele en politieke gezag van de monarch te versterken.
Onder koning Ghezo (1818–1858) werd de trans-Atlantische slavenhandel de centrale pijler van de economie. Ondanks druk van de Britten om de slavernij af te schaffen, verdedigde Ghezo de handel als "de bron en de glorie van onze rijkdom." Hoewel Dahomey in 1852 via een verdrag instemde met het beëindigen van de slavenexport, werd de handel in 1857 hervat — een illustratie van de diepe structurele afhankelijkheid van het koninkrijk van menselijke slavernij.
De slavernij in Amerika ontstond doordat sommige Afrikanen andere Afrikanen aan Europese meesters verkochten. En nu verdienen ze opnieuw geld aan die geschiedenis - misschien gewoon bekwame zakenmensen?
De Mythe van het Andalusische Paradijs
Sinds de Verlichting in de achttiende eeuw maakt de kritische constructie van een divers, tolerant en gelukkig islamitisch Spanje deel uit van een poging om een bepaalde culturele agenda te promoten. Die agenda zou ondermijnd worden door de erkenning dat het in werkelijkheid ging om een multiculturele samenleving die werd geteisterd door etnische, religieuze, sociale en politieke conflicten, die uiteindelijk bijdroegen aan haar ondergang — een multiculturele samenleving die slechts bijeen werd gehouden door de meedogenloze macht van autocraten en geestelijken. Deze ideologische missie zou dan de uiteindelijke reden zijn voor het kantelen van het historische narratief ten nadele van katholiek Spanje.
In de afgelopen decennia is deze ideologische missie veranderd in wat men "presentisme" noemt: een academisch gesteunde poging om het verleden te vertellen in termen van het heden en het zo te herinterpreteren dat het aansluit bij hedendaagse studies over "multiculturaliteit", "diversiteit" en "vrede". Dit vereist dat elke visie op het verleden die in conflict komt met de progressieve agenda wordt afgedaan als achterhaald, chauvinistisch of — erger nog — "conservatief".
Het is dan ook opmerkelijk om te zien hoe sommige academische specialisten zich in bochten wringen om religie te minimaliseren als drijvende kracht achter de islamitische veroveringen, en zelfs om de invasie van Spanje door door Arabieren geleide Berbers niet te beschouwen als de verovering van één cultuur en haar religie door een andere. Het niet serieus nemen van de religieuze factor in islamitische veroveringen is kenmerkend voor een bepaald type materialistische westerse geschiedschrijving, die het ongemakkelijk vindt om te erkennen dat oorlog — en de
bereidheid om ervoor te doden en te sterven — het gevolg kan zijn van iemands religieuze overtuiging. Dit vormt een obstakel voor begrip dat mogelijk verband houdt met de rol die religie speelt in het leven van veel academische historici. Deze materialistische benadering heeft ook in het algemeen de overhand gehad in wetenschappelijke analyses van de kruistochten.
— Darío Fernández‑Morera, The Myth of the Andalusian Paradise, p. 4–5
De Viking-waarheid waar niemand over praat
Genetische studies onthullen een huiveringwekkende waarheid: toen Vikingen IJsland koloniseerden, was bijna de helft van de vrouwelijke afstamming Iers. Dat is geen poëzie, het is de erfenis van slavernij.
Laten we het hebben over iets dat zelden voorkomt in de Vikingverheerlijking: de vrouwen die werden meegenomen. Wanneer we aan Vikingen denken, zien we drakenschepen, plundertochten en ruige krijgers. Maar achter dat beeld schuilt een brute werkelijkheid, vooral voor Ierland. Vanaf de late 8e eeuw vielen Noorse plunderaars herhaaldelijk de Ierse kusten aan, niet alleen voor schatten, maar voor mensen. En de meest "waardevolle" gevangenen? Vrouwen.
Deze vrouwen werden meegenomen als thralls, het Oudnoorse woord voor slaven. Sommigen werden verkocht, anderen gehouden. Velen werden over zee vervoerd en kwamen uiteindelijk terecht in plaatsen zoals IJsland, dat in de late 9e eeuw door Noorse kolonisten werd gesticht. Maar hier komt de wending: moderne DNA‑studies tonen aan dat terwijl de mannelijke afstamming in IJsland overwegend Noors is, de vrouwelijke afstamming voor ongeveer 50% Gaelisch is, voornamelijk Iers en Schots.
Dat betekent dat de vrouwen die hielpen IJslands bevolking op te bouwen geen Noorse echtgenotes waren, maar gevangenen. Tot slaaf gemaakt. Ontheemd. En toch werden ze moeders, arbeiders, dragers van cultuur. Hun mitochondriaal DNA, doorgegeven van moeder op kind, klinkt vandaag nog steeds door in de IJslandse bevolking. Het is een nuchtere herinnering dat kolonisatie niet alleen draait om verovering.
Het gaat om wie wordt meegenomen, wie wordt het zwijgen opgelegd, en wie in het verhaal wordt verweven zonder ooit bij naam genoemd te worden.
De saga's mogen de Noorse helden verheerlijken, maar het genetische bewijs vertelt een stillere waarheid: Ierse vrouwen hielpen IJsland opbouwen — niet uit keuze, maar uit overleving.
Dus de volgende keer dat iemand de Vikingtijd romantiseert, denk dan aan de vrouwen wier kracht een natie vormde, zonder dat hen ooit iets werd gevraagd.
De Arabische slavenhandel duurde ongeveer 1200 jaar, ongeveer drie keer zo lang als de trans-Atlantische slavenhandel, en toch horen we nooit iets over de Arabische slavenhandel. Hoe komt dat?
Een van de belangrijkste redenen is dat veel van die slaven werden gecastreerd of gedood. Daarom zien we tegenwoordig geen grote Afrikaanse vluchtelingenpopulatie in Arabische landen. (Bron: Bernard Lewis, Race and Slavery in the Middle East; Paul Lovejoy, Transformations in Slavery)
Slavernij heeft eeuwenlang bestaan in vele beschavingen, maar islamitische samenlevingen hebben het het langst toegepast, waarbij zowel zwarte als witte mensen werden getroffen. In landen zoals Mauritanië gaat het vandaag de dag nog steeds door. Groepen zoals de Jezidi's worden ook nog steeds tot slaaf gemaakt.
Slavenboei verwijderd door een Britse matroos, 1907
De zoon van de man die de foto maakte schreef het volgende verslag van wat er gebeurde: "De foto's zijn gemaakt door mijn vader, die in dienst was aan boord van de HMS Sphinx tijdens een gewapende patrouille langs de kusten van Zanzibar en Mozambique, rond 1907. Ze arresteerden toen vrij veel slavenhandelaren, en de slaven die op deze foto's te zien zijn, werden bevrijd terwijl hij op wacht stond.
Die nacht voer er een dhow (een zeilboot) voorbij, en de slaven aan boord waren allemaal aan elkaar geketend. Hij sloeg alarm en ze wisten de slaven aan boord van het schip te krijgen en haalden de kettingen van hen af. Daarna ondervroegen ze hen en stuurden een groep mariniers aan land om te proberen de slavenhandelaren op te sporen. Ze pakten er twee op, en ik geloof dat ze van Arabische afkomst waren. Mijn vader vond de slavenhandel een verachtelijke praktijk; de slaven werden erg slecht behandeld, dus toen ze de slavenhandelaren te pakken kregen, hebben ze die geen prettige tijd bezorgd." (bron)
De schets die de slavernij afschafte? Afgrijselijke afbeelding laat zien hoe Britse kapitein een meisje van 15 aan boord van een schip zou hebben doodgemarteld door haar ondersteboven te geselen, voordat hij werd vrijgesproken van moord
'Ja, deze dingen zijn gebeurd, en ja, ze waren verwerpelijk. Maar ze vonden niet plaats in een soort mistige, algemeen gedeelde morele schemerzone. Het was het smerige tijdverdrijf van rijke en aristocratische families die mensen behandelden als inventaris, terwijl gewone mensen, zelf nauwelijks boven het lijfeigenschap verheven, geen enkele mogelijkheid hadden om ervan te profiteren of ertegen te protesteren.
Wat uiteindelijk het bouwwerk deed instorten, was niet beleefd handenwringen, maar meedogenloze abolitionistische propaganda die doelbewust de ergste misstanden aan het licht bracht. "Ben ik geen mens en een broeder?" was niet subtiel. Dat was ook niet de bedoeling. Het was een morele stormram, en hij werkte.
Dankzij die druk en die verontwaardiging werd de handel beëindigd, althans in door Groot-Brittannië gecontroleerde wateren. Een zeldzaam historisch moment waarin georganiseerde gewetensdrang het won van georganiseerde hebzucht. Onbeschrijfelijk grimmig, maar een bewijs dat schaamte, luid toegepast, nog steeds verandering kan afdwingen'. - SandraFelchem
Slavernij was een standaardpraktijk door de hele menselijke geschiedenis totdat zij werd beëindigd door christenen.
Rijk/macht
Gebieden
Periode
o.l.v.
Slachtoffers ±
Opmerkingen
Britse Rijk
wereldwijd
16e-20e eeuw
Elizabeth I, Victoria
10-35 miljoen
Trans-Atlantische slavernij, koloniale oorlogen, hongersnoden
Mongoolse Rijk
Azie, Oost-Europa
13e-14e eeuw
Genghis Khan
20-60 miljoen
slavernij, massale verwoesting en deportaties
Ottomaanse Rijk
Midden-Oosten, Balkan, Noord-Afrika
1299-1922
Osman I, Suleiman de Grote
1-5 miljoen
slavernij via Balkan en Afrika, jihad, sharia
Islamitische Kalifaten
Midden-Oosten, Noord-Afrika, Spanje
7e-13e eeuw
AbuBakr, Umar Ibn al-Khattab
1-5 miljoen
slavernij toegestaan onder islamitisch recht
Romeinse Rijk
Europa, Noord-Afrika, Midden-Oosten
27 v.Chr.-476 n.Chr.
Augustus, Trajanus
1-5 miljoen
slavernij als fundament van economie
Spaanse Rijk
Amerika, Filipijnen, Europa
15e-19e eeuw
Karel V, Filips II
10-20 miljoen
slavernij, inheemse sterfte
Portugese Rijk
Brazilië, Afrika, Azië
15e-20e eeuw
Hendrik de Zeevaarder
1-5 miljoen
vroege trans-Atlantische slavenhandel
Franse Rijk(en)
Afrika, Azië, Amerika
17e-20e eeuw
Napoleon Bonaparte, Lodewijk XIV
1-5 miljoen
slavernij in koloniën
Nederlandse Rijk
Indonesië, Suriname, Antillen
17e-20e eeuw
Jan Pieterszoon Coen
1-4 miljoen
VOC/WIC slavernij en plantages
Russische Rijk / USSR
Eurazië
16e-20e eeuw
Peter de Grote, Stalin
20-40 miljoen
slavernij, lijfeigenschap, Goelag
Perzische Rijken
Iran, Mesopotamië Egypte
6e eeuw v.Chr. e.v.
Cyrus de Grote, Darius
1-2 miljoen
slavernij (relatief mild)
Chinese Rijken
Oost-Azië
2000+ jaar
Qin Shi Huang, Kublai Khan
10-30 miljoen
slavernij, lijfeigenschap, dwangarbeid
Macedonisch Rijk
Griekenland tot India
4e eeuw v.Chr.
Alexander de Grote
1-2 miljoen
slavernij als oorlogsbuit
Japanse Keizerrijk
Oost-Azië, Pacific
19e-20e eeuw
Keizer Hirohito
6-20 miljoen
slavernij,
dwangarbeid, comfort vrouwen
Inca's
Andesgebied
13e-16e eeuw
Pachacuti-Atahualpa
1-2 miljoen
slavernij, Mita-systeem (verplichte arbeid)
Azteken
Centraal-Mexico
14e-16e eeuw
Moctezuma II
1-2 miljoen
slavernij en mensenoffers
Assyriërs
Mesopotamië
2000-600 v.Chr.
Tiglat-Pileser III, Assurbanipal
0.5-1 miljoen
slavernij, wreed militair rijk
Babyloniërs
Zuid-Mesopotamië
1800-500 v.Chr.
Hammurabi, Nebukadnezar
onbekend
slavernij in wet vastgelegd
Hittieten
Anatolië (Turkije)
1600-1200 v.Chr.
Suppiluliuma I
onbekend
slavernij van krijgsgevangenen
Zulu's
Zuidelijk Afrika
19e eeuw
Shaka Zulu
1-2 miljoen
slavernij, Mfecane (etnische zuiveringen van naburige stammen), onderwerping rivalen
Songhai
West-Afrika
15e-16e eeuw
Sonni Ali, Askia Muhammad
onbekend
slavernij als handelswaar
Ayyubiden
Egypte, Syrië, Palestina
12e eeuw
Saladijn (Salah-ad-Din)
onbekend
slavernij toegestaan, gereguleerd
Belgisch Rijk
Congo (Congo Vrijstaat)
1885-1908 (privé)
Leopold II
10-15 miljoen
slavernij, dwangarbeid, amputaties, rubberterreur
Duitse Keizerrijk
Duitsland, Afrika, Oceanië
Wilhelm I & II, Bismarck
1-2 miljoen
slavernij, Herero-genocide, dwangarbeid
Derde-Rijk Duitsland
Europa, Noord-Afrika (tijdelijk)
1933-1945
Adolf Hitler
40-70 miljoen
massale slavernij, Holocaust, werkkampen
Verenigde Staten
Noord-Amerika, Pacific, Caribisch gebied, Latijns-Amerika, Midden-Oosten
18e-21e eeuw
George Washington, James K. Polk, Theodore Roosevelt, Harry Truman, George W. Bush
10-30 miljoen (inheemsen, slavernij, oorlogen)
slavernij tot 1865, Westwaartse expansie (Manifest Destiny), oorlogen (Mexico, Filipijnen, Irak), economische en militaire hegemonie, annexaties Hawaï, Filipijnen, Guam, Puerto Rico, Texas (1845) - de inlijving van Californië, Arizona, New Mexico, enz. (dát is de historische lading achter de Mexicaanse uitspraak "We didn't cross the border, the border crossed us")
Servisch Rijk
Balkan (Kosovo, Macedonië, Albanië)
12e-14e eeuw
Stefan Dušan
onbekend
slavernij groot rijk op de Balkan, lijfeigenschap
Akkadisch Rijk
Mesopotamië
ca. 2334-2154 v.Chr.
Sargon van Akkad
onbekend
slavernij, eerste bekende imperium
Egyptisch Rijk
Egypte, Nubië, Levant
ca. 2686-1070 v.Chr.
Ramses II, Thoetmosis II
onbekend
slavernij, monumentale bouw met slavenarbeid
Byzantijnse Rijk
Oost-Romeins Rijk
330-1453
Justinianus I, Heraclius
1-2 miljoen
slavernij, 'Christelijk' rijk, erfgenaam van Rome
Mughal Rijk
India, Pakistan, Bangladesh
1526-1857
Babur, Akbar de Grote
1-5 miljoen
slavernij, Islamitisch rijk met culturele bloei
Timuriden
Centraal-Azië, Perzië, India
14e-15e eeuw
Timoer Lenk (Tamerlane)
7-17 miljoen
slavernij, zeer gewelddadige veroveringen
Sassaniden
Iran, Mesopotamië
224-651
Shapur I, Khosrow I
onbekend
slavernij, laatste grote pre-islamitische Perzische rijk
Khmer Rijk
Cambodja, Thailand, Laos, Vietnam
802-1431
Jayavarman II
onbekend
slavernij, dwangarbeid
Tibetaans Rijk
Tibet, Centraal-Azië
7e-9e eeuw
Songtsen Gampo
onbekend
Habsburgse Rijk
Oostenrijk, Hongarije, Bohemen, Spanje, Nederlanden, Italië, Balkan
1526-1918 (hoogtepunt)
Karel V, Maria Theresia, Franz Joseph I
1-2 miljoen
koloniale slavernij, onderdrukking, oorlogen, lijfeigenschap, katholiek absolutisme
Vikingen/ Noorse koninkrijken
Noord-Europa, Engeland, IJsland, Rusland
8e-11e eeuw
Ragnar Lodbrok, Harald Blauwtand
onbekend
grootschalige slavernij, plunderingen van dorpen en kloosters, deportaties
Italiaans Koloniaal Rijk
Libië, Eritrea, Somalië, Ethiopië
1882-1943
Mussolini, Victor Emanuel III
0.5-1 miljoen
slavernij, dwangarbeid, gifgasaanvallen, concentratiekampen in Libië en Abessinië, raciale wetten en apartheidsbeleid in koloniën
de lijst is eindeloos..
Een Mekkaanse koopman en zijn Tsjerkessische slaafgemaakte jongen. Foto genomen in Mekka tussen 1887 en 1888.
Deze foto biedt een zeldzaam visueel verslag van het Mekka uit de 19e eeuw, een periode waarin slavernij nog steeds wijdverspreid was op het Arabisch Schiereiland, ondanks de opkomst van internationale abolitionistische bewegingen.
Op de afbeelding staat een Mekkaanse koopman naast een jonge Tsjerkessische jongen, geïdentificeerd als slaafgemaakt, wiens bleke huidskleur wijst op de handel in gevangenen uit de Kaukasus, die werden ingezet voor huishoudelijke taken. Hun kleding—met sierlijke gewaden en gedetailleerde borduursels—getuigt van zowel sociale hiërarchie als culturele rijkdom, maar daaronder ligt de schrijnende realiteit van menselijke gebondenheid. Voor historici werpen dergelijke beelden licht op de wereldwijde reikwijdte van slavernij, buiten de trans-Atlantische context, en laten ze zien hoe systemen van slavernij Afrika, Europa en het Midden-Oosten eeuwenlang met elkaar verbonden. Toegevoegd feit: Het Ottomaanse Rijk schafte de slavernij officieel af in 1889, slechts een jaar na het nemen van deze foto, maar in veel delen van het Arabisch Schiereiland bleef de praktijk informeel bestaan tot ver in de 20e eeuw. (bron)
NB Mesopotamië (hedendaags: Irak, delen van Syrië, Iran, Turkije en Koeweit)
Irak — vormt het hart van het oude Mesopotamië, met steden als Babylon, Ur en Ninevé.
Syrië (noordoosten) — grensgebied met invloed van Assyriërs en Akkadiërs.
Iran (zuidwesten) — vooral de regio rond Khuzestan, waar Elamieten en latere Mesopotamische invloeden doordrongen.
Turkije (zuidoosten) — brongebied van de Tigris en Eufraat.
Koeweit — zuidelijke rand van het oude Sumerische gebied.
Ottomaanse Rijk (Turkije, Griekenland, Syrië, Irak, Egypte, Israël, Palestina, Libanon, Jordanië, Saudi-Arabië, Balkanlanden, Libië, Algerije, Tunesië)
Romeinse Rijk (Italië, Frankrijk, Spanje, Portugal, Duitsland, Groot-Brittannië, Griekenland, Turkije, Noord-Afrika, Midden-Oosten)
Azteken (Mexico)
Khmer-rijk (Cambodja, delen van Thailand, Laos en Vietnam)
Songhai (Mali, Niger, Nigeria)
Zulu-koninkrijk (Zuid-Afrika)
Babyloniërs (Irak)
Hittieten (Turkije)
Akkadiërs (Irak, Syrië)
Byzantijnse Rijk (Turkije, Griekenland, Balkanlanden)
Mughal-rijk (India, Pakistan, Bangladesh)
Macedonisch Rijk (Griekenland, Noord-Macedonië, Egypte, Iran, Afghanistan, Pakistan, India)
Vikingen / Noorse koninkrijken (Noorwegen, Zweden, Denemarken, IJsland, delen van Engeland, Ierland, Frankrijk, Rusland)
In hoeverre hebben we ons na al die eeuwen ontwikkeld? Zo 'beschaafd' is onze wereld dus niet. Nog in 1977, terwijl in bioscopen Star Wars draaide en computers hun opmars maakten, werd in Frankrijk - een democratisch West-Europees land - iemand publiekelijk onthoofd met een guillotine. Niet in een middeleeuws martelhuis, maar in een moderne gevangenis, door een officiële staat. We bevinden ons anno nu nog steeds op een planeet waar in delen van Afrika albino kinderen worden verminkt of gedood, omdat zogeheten 'toverdokters' geloven dat hun lichaamsdelen magische of helende krachten bezitten. Waar in Afghanistan fanatieke religieuze bewakers de hoofden van etalagepoppen afsnijden — omdat zelfs een poppengezicht als zondig wordt beschouwd. Waar in landen als Indonesië tonnen plastic en afval gedachteloos in rivieren en zeeën worden gegooid, in de hoop dat het water het probleem oplost — alsof de oceaan een magische vuilnisbelt is zonder bodem of gevolgen. En waar wereldleiders klimaattoppen organiseren, maar er massaal met hun privéjets naartoe vliegen - alsof de luchtvaart zelf geen deel uitmaakt van het probleem.
Slavernij bestaat nog steeds, in de vormen van dwangarbeid, kinderarbeid, mensenhandel, seksuele uitbuiting en moderne schuldslavernij. Ze draagt een ander masker, spreekt een andere taal, maar haar kern is onveranderd: de ontmenselijking van de ander ten bate van eigen gewin.
Vandaag worden mensen niet meer in ketens over oceanen verscheept, maar wel vastgehouden in fabrieken, bordelen, plantages en huishoudens - vaak verborgen in het volle zicht. Onze kleding, elektronica en voedsel dragen soms de vlekken van onzichtbare slavernij.
Beschaving? Die is er niet. Niet zolang we er zelf niets voor willen opofferen, maar wél bereid zijn de rekening door te schuiven — naar het kind dat onze kleding naait, naar de arbeider die ons goedkoop fruit plukt, naar het dier dat lijdt voor een volle koelkast of een snel snackmoment.
Echte beschaving vraagt niet om comfort, maar om geweten. Niet om mooie woorden, maar om moedige keuzes.
We weigeren gemak te ruilen voor discipline, haat voor compassie, winst voor rechtvaardigheid, en snelheid voor zorgvuldigheid.
We willen de vruchten van beschaving plukken zonder de wortels ervan te voeden.
We prijzen vrijheid, zolang het die van onszelf is — en niet die van de ander.
We verafschuwen onrecht, zolang we er geen comfort voor hoeven inleveren.
Tijd om het roer om te gooien
Rijken kwamen en gingen, via zwaarden, slavernij en kruistochten. Maar er was ook één stem die geen leger leidde, geen land annexeerde, geen rijk bouwde — en toch miljarden harten raakte. Jezus van Nazareth, de enige man zonder zonden, liet een wereldomvattende invloed na zonder ooit een zwaard te trekken of een land binnen te vallen. Zijn boodschap reisde verder dan de grenzen van welk keizerrijk dan ook, omdat ze niet rustte op geweld, maar op liefde, barmhartigheid en geweldloosheid.
Machthebbers hebben in de loop der eeuwen zijn naam misbruikt om oorlogen te rechtvaardigen, koloniën te vestigen of anderen te onderdrukken — compleet in tegenspraak met wat hij predikte. Christus riep tot bekering, niet tot bezetting.
Rijk/macht
Gebieden
o.l.v.
Slachtoffers
Opmerkingen
Het Koninkrijk Gods
Judea / Galilea (Romeinse provincie, levensgebied), wereldwijd (invloed)
1e eeuw n.Chr.
Jezus van Nazareth
Geen (zelf slachtoffer van staatsgeweld)
Geen slavernij, predikte juist liefde voor de ander. Geen enkele verovering, maar bereikt miljarden mensen via compassie, vergeving en innerlijke omkeer