Wil de echte onderdrukker opstaan?
Dit essay is geschreven als persoonlijke reflectie op het menselijk onvermogen tot ware rechtvaardigheid. Het is een oproep tot zelfonderzoek en ethische moed — in een wereld waar niemand zich volledig onschuldig kan wanen. Ook ik niet.
En het geschiedde dat de Keyser, zich houdende voor de reinste onder de menschen, toetrad tot het Hof der Verantwoording. Zijn stem klonk als bazuingeschal: "Mijn volk is geslagen geweest! Laat mij de schatkamers openen, opdat genoegdoening geschiede!"
Doch hij, die met gestreng gelaat pleegde te wijzen naar de luyden der andere landen, had vergeten dat ook zijne handen besmet waren met het stof der ongerechtigheid.
"Gij allen," riep hij, "zijt schuldig aen slavernye ende plagen der eeuwen — betaalt met ruimen hand!"
Toen trad een grijsaerd uit de schare en sprak: "Doch waer is uw buydel, o Keyser, en waer uw kleed des rechts? Zijt gij zelve niet mede een werktuig geweest in den keten der onrechtvaardigheid?"
En de Keyser tastte naar zijn gordel — doch vond noch buydel, noch beurs. Hij sloeg het oog nederwaerts en bemerkte: zijn lijf was naekt. En het waerachtigh oordeel stond alstoen voor hem, zoo klaar als een spiegel, waer men zichzelf niet ontloopen kan.
En de luyden hielden hun tong in, want wie met ijver wijst naar 's anders schuld, moet eerst de zijne onder oogen zien.
Tijd voor een geschiedenisles en wat reflectie.
Rijk/macht
Gebieden
Periode
o.l.v.
Slachtoffers ±
Opmerkingen
Britse Rijk
wereldwijd
16e-20e eeuw
Elizabeth I, Victoria
10-35 miljoen
Trans-Atlantische slavernij, koloniale oorlogen, hongersnoden
Mongoolse Rijk
Azie, Oost-Europa
13e-14e eeuw
Genghis Khan
20-60 miljoen
slavernij, massale verwoesting en deportaties
Ottomaanse Rijk
Midden-Oosten, Balkan, Noord-Afrika
1299-1922
Osman I, Suleiman de Grote
1-5 miljoen
slavernij via Balkan en Afrika, jihad, sharia
Islamitische Kalifaten
Midden-Oosten, Noord-Afrika, Spanje
7e-13e eeuw
AbuBakr, Umar Ibn al-Khattab
1-5 miljoen
slavernij toegestaan onder islamitisch recht
Romeinse Rijk
Europa, Noord-Afrika, Midden-Oosten
27 v.Chr.-476 n.Chr.
Augustus, Trajanus
1-5 miljoen
slavernij als fundament van economie
Spaanse Rijk
Amerika, Filipijnen, Europa
15e-19e eeuw
Karel V, Filips II
10-20 miljoen
slavernij, inheemse sterfte
Portugese Rijk
Brazilië, Afrika, Azië
15e-20e eeuw
Hendrik de Zeevaarder
1-5 miljoen
vroege trans-Atlantische slavenhandel
Franse Rijk(en)
Afrika, Azië, Amerika
17e-20e eeuw
Napoleon Bonaparte, Lodewijk XIV
1-5 miljoen
slavernij in koloniën
Nederlandse Rijk
Indonesië, Suriname, Antillen
17e-20e eeuw
Jan Pieterszoon Coen
1-4 miljoen
VOC/WIC slavernij en plantages
Russische Rijk / USSR
Eurazië
16e-20e eeuw
Peter de Grote, Stalin
20-40 miljoen
slavernij, lijfeigenschap, Goelag
Perzische Rijken
Iran, Mesopotamië Egypte
6e eeuw v.Chr. e.v.
Cyrus de Grote, Darius
1-2 miljoen
slavernij (relatief mild)
Chinese Rijken
Oost-Azië
2000+ jaar
Qin Shi Huang, Kublai Khan
10-30 miljoen
slavernij, lijfeigenschap, dwangarbeid
Macedonisch Rijk
Griekenland tot India
4e eeuw v.Chr.
Alexander de Grote
1-2 miljoen
slavernij als oorlogsbuit
Japanse Keizerrijk
Oost-Azië, Pacific
19e-20e eeuw
Keizer Hirohito
6-20 miljoen
slavernij,
dwangarbeid, comfort vrouwen
Inca's
Andesgebied
13e-16e eeuw
Pachacuti-Atahualpa
1-2 miljoen
slavernij, Mita-systeem (verplichte arbeid)
Azteken
Centraal-Mexico
14e-16e eeuw
Moctezuma II
1-2 miljoen
slavernij en mensenoffers
Assyriërs
Mesopotamië
2000-600 v.Chr.
Tiglat-Pileser III, Assurbanipal
0.5-1 miljoen
slavernij, wreed militair rijk
Babyloniërs
Zuid-Mesopotamië
1800-500 v.Chr.
Hammurabi, Nebukadnezar
onbekend
slavernij in wet vastgelegd
Hittieten
Anatolië (Turkije)
1600-1200 v.Chr.
Suppiluliuma I
onbekend
slavernij van krijgsgevangenen
Zulu's
Zuidelijk Afrika
19e eeuw
Shaka Zulu
1-2 miljoen
slavernij, Mfecane (etnische zuiveringen van naburige stammen), onderwerping rivalen
Songhai
West-Afrika
15e-16e eeuw
Sonni Ali, Askia Muhammad
onbekend
slavernij als handelswaar
Ayyubiden
Egypte, Syrië, Palestina
12e eeuw
Saladijn (Salah-ad-Din)
onbekend
slavernij toegestaan, gereguleerd
Belgisch Rijk
Congo (Congo Vrijstaat)
1885-1908 (privé)
Leopold II
10-15 miljoen
slavernij, dwangarbeid, amputaties, rubberterreur
Duitse Keizerrijk
Duitsland, Afrika, Oceanië
Wilhelm I & II, Bismarck
1-2 miljoen
slavernij, Herero-genocide, dwangarbeid
Derde-Rijk Duitsland
Europa, Noord-Afrika (tijdelijk)
1933-1945
Adolf Hitler
40-70 miljoen
massale slavernij, Holocaust, werkkampen
Verenigde Staten
Noord-Amerika, Pacific, Caribisch gebied, Latijns-Amerika, Midden-Oosten
18e-21e eeuw
George Washington, James K. Polk, Theodore Roosevelt, Harry Truman, George W. Bush
10-30 miljoen (inheemsen, slavernij, oorlogen)
slavernij tot 1865, Westwaartse expansie (Manifest Destiny), oorlogen (Mexico, Filipijnen, Irak), economische en militaire hegemonie, annexaties Hawaï, Filipijnen, Guam, Puerto Rico, Texas (1845) - de inlijving van Californië, Arizona, New Mexico, enz. (dát is de historische lading achter de Mexicaanse uitspraak "We didn't cross the border, the border crossed us")
Servisch Rijk
Balkan (Kosovo, Macedonië, Albanië)
12e-14e eeuw
Stefan Dušan
onbekend
slavernij groot rijk op de Balkan, lijfeigenschap
Akkadisch Rijk
Mesopotamië
ca. 2334-2154 v.Chr.
Sargon van Akkad
onbekend
slavernij, eerste bekende imperium
Egyptisch Rijk
Egypte, Nubië, Levant
ca. 2686-1070 v.Chr.
Ramses II, Thoetmosis II
onbekend
slavernij, monumentale bouw met slavenarbeid
Byzantijnse Rijk
Oost-Romeins Rijk
330-1453
Justinianus I, Heraclius
1-2 miljoen
slavernij, 'Christelijk' rijk, erfgenaam van Rome
Mughal Rijk
India, Pakistan, Bangladesh
1526-1857
Babur, Akbar de Grote
1-5 miljoen
slavernij, Islamitisch rijk met culturele bloei
Timuriden
Centraal-Azië, Perzië, India
14e-15e eeuw
Timoer Lenk (Tamerlane)
7-17 miljoen
slavernij, zeer gewelddadige veroveringen
Sassaniden
Iran, Mesopotamië
224-651
Shapur I, Khosrow I
onbekend
slavernij, laatste grote pre-islamitische Perzische rijk
Khmer Rijk
Cambodja, Thailand, Laos, Vietnam
802-1431
Jayavarman II
onbekend
slavernij, dwangarbeid
Tibetaans Rijk
Tibet, Centraal-Azië
7e-9e eeuw
Songtsen Gampo
onbekend
Habsburgse Rijk
Oostenrijk, Hongarije, Bohemen, Spanje, Nederlanden, Italië, Balkan
1526-1918 (hoogtepunt)
Karel V, Maria Theresia, Franz Joseph I
1-2 miljoen
koloniale slavernij, onderdrukking, oorlogen, lijfeigenschap, katholiek absolutisme
Vikingen/ Noorse koninkrijken
Noord-Europa, Engeland, IJsland, Rusland
8e-11e eeuw
Ragnar Lodbrok, Harald Blauwtand
onbekend
grootschalige slavernij, plunderingen van dorpen en kloosters, deportaties
Italiaans Koloniaal Rijk
Libië, Eritrea, Somalië, Ethiopië
1882-1943
Mussolini, Victor Emanuel III
0.5-1 miljoen
slavernij, dwangarbeid, gifgasaanvallen, concentratiekampen in Libië en Abessinië, raciale wetten en apartheidsbeleid in koloniën
de lijst is eindeloos..
NB Mesopotamië (hedendaags: Irak, delen van Syrië, Iran, Turkije en Koeweit)
Irak — vormt het hart van het oude Mesopotamië, met steden als Babylon, Ur en Ninevé.
Syrië (noordoosten) — grensgebied met invloed van Assyriërs en Akkadiërs.
Iran (zuidwesten) — vooral de regio rond Khuzestan, waar Elamieten en latere Mesopotamische invloeden doordrongen.
Turkije (zuidoosten) — brongebied van de Tigris en Eufraat.
Koeweit — zuidelijke rand van het oude Sumerische gebied.
Ottomaanse Rijk (Turkije, Griekenland, Syrië, Irak, Egypte, Israël, Palestina, Libanon, Jordanië, Saudi-Arabië, Balkanlanden, Libië, Algerije, Tunesië)
Romeinse Rijk (Italië, Frankrijk, Spanje, Portugal, Duitsland, Groot-Brittannië, Griekenland, Turkije, Noord-Afrika, Midden-Oosten)
Azteken (Mexico)
Khmer-rijk (Cambodja, delen van Thailand, Laos en Vietnam)
Songhai (Mali, Niger, Nigeria)
Zulu-koninkrijk (Zuid-Afrika)
Babyloniërs (Irak)
Hittieten (Turkije)
Akkadiërs (Irak, Syrië)
Byzantijnse Rijk (Turkije, Griekenland, Balkanlanden)
Mughal-rijk (India, Pakistan, Bangladesh)
Macedonisch Rijk (Griekenland, Noord-Macedonië, Egypte, Iran, Afghanistan, Pakistan, India)
Vikingen / Noorse koninkrijken (Noorwegen, Zweden, Denemarken, IJsland, delen van Engeland, Ierland, Frankrijk, Rusland)
In hoeverre hebben we ons na al die eeuwen ontwikkeld? We bevinden ons anno nu nog steeds op een planeet waar in delen van Afrika albino kinderen worden verminkt of gedood, omdat zogeheten 'toverdokters' geloven dat hun lichaamsdelen magische of helende krachten bezitten. Waar in Afghanistan fanatieke religieuze bewakers de hoofden van etalagepoppen afsnijden — omdat zelfs een poppengezicht als zondig wordt beschouwd. Waar in landen als Indonesië tonnen plastic en afval gedachteloos in rivieren en zeeën worden gegooid, in de hoop dat het water het probleem oplost — alsof de oceaan een magische vuilnisbelt is zonder bodem of gevolgen. En waar wereldleiders klimaattoppen organiseren, maar er massaal met hun privéjets naartoe vliegen - alsof de luchtvaart zelf geen deel uitmaakt van het probleem.
Slavernij bestaat nog steeds, in de vormen van dwangarbeid, kinderarbeid, mensenhandel, seksuele uitbuiting en moderne schuldslavernij. Ze draagt een ander masker, spreekt een andere taal, maar haar kern is onveranderd: de ontmenselijking van de ander ten bate van eigen gewin.
Vandaag worden mensen niet meer in ketens over oceanen verscheept, maar wel vastgehouden in fabrieken, bordelen, plantages en huishoudens - vaak verborgen in het volle zicht. Onze kleding, elektronica en voedsel dragen soms de vlekken van onzichtbare slavernij.
Beschaving? Die is er niet. Niet zolang we er zelf niets voor willen opofferen, maar wél bereid zijn de rekening door te schuiven — naar het kind dat onze kleding naait, naar de arbeider die ons goedkoop fruit plukt, naar het dier dat lijdt voor een volle koelkast of een snel snackmoment.
Echte beschaving vraagt niet om comfort, maar om geweten. Niet om mooie woorden, maar om moedige keuzes.
We weigeren gemak te ruilen voor discipline, haat voor compassie, winst voor rechtvaardigheid, en snelheid voor zorgvuldigheid.
We willen de vruchten van beschaving plukken zonder de wortels ervan te voeden.
We prijzen vrijheid, zolang het die van onszelf is — en niet die van de ander.
We verafschuwen onrecht, zolang we er geen comfort voor hoeven inleveren.
Tijd om het roer om te gooien
Rijken kwamen en gingen, via zwaarden, slavernij en kruistochten. Maar er was ook één stem die geen leger leidde, geen land annexeerde, geen rijk bouwde — en toch miljarden harten raakte. Jezus van Nazareth, de enige man zonder zonden, liet een wereldomvattende invloed na zonder ooit een zwaard te trekken of een land binnen te vallen. Zijn boodschap reisde verder dan de grenzen van welk keizerrijk dan ook, omdat ze niet rustte op geweld, maar op liefde, barmhartigheid en geweldloosheid.
Machthebbers hebben in de loop der eeuwen zijn naam misbruikt om oorlogen te rechtvaardigen, koloniën te vestigen of anderen te onderdrukken — compleet in tegenspraak met wat hij predikte. Christus riep tot bekering, niet tot bezetting.
Rijk/macht
Gebieden
o.l.v.
Slachtoffers
Opmerkingen
Het Koninkrijk Gods
Judea / Galilea (Romeinse provincie, levensgebied), wereldwijd (invloed)
1e eeuw n.Chr.
Jezus van Nazareth
Geen (zelf slachtoffer van staatsgeweld)
Geen slavernij, predikte juist liefde voor de ander. Geen enkele verovering, maar bereikt miljarden mensen via compassie, vergeving en innerlijke omkeer