Van Monty Python tot de gevangeniscel: de werkelijkheid achter het rollenspel

In 1979 brachten de komieken van Monty Python de film Life of Brian uit. In één van de bekendste scènes zegt het personage Stan: "I want to be a woman… call me Loretta." Het publiek lachte, omdat het destijds absurd leek: een man die, puur op basis van een verklaring, ineens als vrouw zou moeten worden gezien. Het was satire, bedoeld om te spotten met logica die in zichzelf wringt.

Ruim veertig jaar later is dat wat toen ondenkbaar en komisch was, nu onderdeel van serieuze wetgeving en beleid. In meerdere landen kunnen mensen wettelijk van geslacht veranderen door simpelweg een verklaring af te leggen. Dit heeft verstrekkende gevolgen: van sportwedstrijden tot gevangenissen, van medische dossiers tot taalgebruik. Wat toen een grap was, is nu een juridisch en maatschappelijk vraagstuk met directe gevolgen voor veiligheid, gelijke kansen en vrouwenrechten.

In de afgelopen jaren is een maatschappelijke discussie ontstaan die steeds meer verhit raakt: de impact van de zogenoemde "zelfidentificatie" van mannen als vrouw op vrouwenrechten, veiligheid en eerlijke concurrentie. Terwijl velen vooropstellen dat transrechten gelijk staan aan mensenrechten, laat de realiteit zien dat het beleid rond zelfidentificatie mannen in staat stelt om ongestoord vrouwencategorieën binnen te dringen – met verstrekkende en verontrustende gevolgen.

Gevangenissen: Van Veiligheid naar Gevaar

Er zijn meerdere gedocumenteerde gevallen die aanleiding geven tot zorg. Katie Dolatowski, een persoon die biologisch man is maar zich als vrouw identificeert, wist onder valse voorwendselen te verblijven in een vrouwenopvanghuis, terwijl zij een veroordeelde pedofiel is. Haar aanwezigheid in een veilige omgeving voor vrouwen en kinderen veroorzaakte angst en trauma onder slachtoffers van misbruik. Ook haar plaatsing in Cornton Vale, een vrouwengevangenis in Schotland, veroorzaakte grote controverse en protesten, vooral omdat zij veroordeeld was voor seksuele misdrijven tegen jonge meisjes.

Ook de zaak van Janiel Verainer, een 63-jarige veroordeelde pedofiel die zich identificeert als een klein meisje en tijdens rechtszittingen opdook in kinderachtige kleding en met een sweatshirt waarop stond 'I am mentally 3-7 years', toont de kwetsbaarheid van het systeem. Ondanks zijn ernstige veroordelingen en schendingen van een beschermingsbevel werd hij door de rechtbank toegestaan deze identiteit te presenteren, wat volgens juridische experts het rechtssysteem bespot en de slachtoffers diep kwetst.

De zaak van Isla Bryson, ook een persoon die biologisch man is maar zich als vrouw identificeert, maakte duidelijk hoe het zelfidentificatiebeleid in Schotse gevangenissen de grenzen tussen mannen- en vrouwencellen vervaagt. Ondanks haar dubbele verkrachtingsveroordeling zat zij tijdelijk in een vrouwengevangenis, tot politieke druk haar verwijdering afdwong. Dit is geen geïsoleerd geval: studies en getuigenissen van gevangenispersoneel en vrouwelijke gedetineerden maken melding van personen die biologisch man zijn maar zich als vrouw identificeren om toegang te krijgen tot vrouwencellen, vaak met de bedoeling seksuele intimidatie en geweld te plegen.

Deze voorbeelden roepen vragen op over de impact van de huidige invulling van genderidentiteitsbeleid op de veiligheid van kwetsbare vrouwen en meisjes in gevangenissen.  Personen die biologisch man zijn maar zich als vrouw identificeren, krijgen daardoor toegang tot vrouwengevangenissen, met alle risico's van dien. Dit is geen theoretisch probleem: Er zijn meerdere gedocumenteerde gevallen van personen die biologisch man zijn met een verleden van seksuele delicten die onder het mom van transgenderidentiteit in vrouwencellen zijn geplaatst, waar zij kwetsbare gedetineerden bedreigen en traumatiseren. 

Daarnaast is het belangrijk om te benadrukken dat vrouw-zijn niet alleen een kwestie is van identiteit, maar ook van biologische realiteit. Vrouwen worden geboren met een uniek lichaam dat menstruatie, zwangerschap en de overgang mogelijk maakt — ervaringen die mannen, zelfs als ze zich als vrouw identificeren, niet kunnen hebben. Een persoon die met mannelijke geslachtskenmerken geboren is, kan niet zwanger worden, geen kinderen baren en ervaart de lichamelijke en hormonale veranderingen van vrouw-zijn niet op dezelfde manier. Deze biologische verschillen vormen de kern van wat het betekent om vrouw te zijn en verklaren waarom veel vrouwen hun eigen lichaam en levensloop willen beschermen.

Biologische verschillen in medische context

Biologische verschillen tussen mannen en vrouwen zijn niet alleen relevant voor identiteit of sociale ervaringen, maar ook cruciaal in de medische zorg. 

Recent onderzoek laat zien dat het negeren van deze biologische verschillen niet alleen nadelige gevolgen heeft voor de gezondheid van vrouwen, maar ook een enorme economische schade veroorzaakt. In Europa bijvoorbeeld leidt het systematisch onderschatten en verkeerd behandelen van vrouw-specifieke klachten, zoals ernstige menstruatiepijn en menopauzeverschijnselen, tot een geschatte economische schade van maar liefst €750 miljard. Deze 'normalisering van vrouwelijke klachten' resulteert in misdiagnoses, inefficiënte behandelingen en onnodige herhaalde doktersbezoeken. Het betekent ook dat medische wetenschap nog vaak de man als standaard gebruikt, wat leidt tot ongelijkheid in de zorg en zelfs tot slechtere uitkomsten voor vrouwen. Het benadrukt het belang van geslachtspecifiek onderzoek en zorg, waar ook politici en wetenschappers nu aandacht voor vragen.

Zo ervaren vrouwen bij een hartinfarct vaak atypische symptomen zoals misselijkheid, vermoeidheid, rugpijn of kortademigheid, terwijl mannen vaker de klassieke pijn op de borst melden. Dit verschil in presentatie betekent dat artsen en hulpverleners moeten weten of ze te maken hebben met een biologisch man of vrouw, om de juiste diagnose te stellen en tijdige behandeling te bieden.

Als medische dossiers en communicatie genderneutraal worden gemaakt zonder de biologische achtergrond te vermelden, kunnen verkeerde diagnoses en vertraagde behandelingen het gevolg zijn. Ook hormonen, anatomie en medicatie reageren verschillend: doseringen, bijwerkingen en risico's op bepaalde aandoeningen variëren tussen biologische mannen en vrouwen. Daarom is nauwkeurige medische informatie essentieel — niet alleen op basis van genderidentiteit, maar juist ook op basis van biologisch geslacht.

Realisme versus ideologie

Het is belangrijk dat medische zorg zowel rekening houdt met biologische feiten als met genderidentiteit, om zo de best mogelijke zorg te bieden. Wanneer dit niet goed op elkaar wordt afgestemd, kunnen risico's ontstaan voor de patiëntveiligheid. Het gaat hier niet om het ontkennen van iemands identiteit, maar om het erkennen van lichamelijke realiteit waar medische beslissingen op gebaseerd moeten zijn.

Een transgender vrouw (biologisch man) kan zich identificeren als vrouw, maar haar lichaam reageert bij bijvoorbeeld een hartaanval anders dan dat van een biologische vrouw. Als artsen deze biologische verschillen niet mogen registreren of gebruiken, wordt de zorg suboptimaal en kunnen levens op het spel staan.

Een realistische benadering

Respect voor identiteit en biologie moeten hand in hand gaan. Medische dossiers zouden altijd zowel genderidentiteit als biologisch geslacht moeten vermelden. Dit is geen discriminatie, maar essentieel voor goede, veilige zorg.

In acute en noodsituaties moet biologie leidend zijn. Identiteit speelt een rol in hoe iemand benaderd wordt, maar niet in de lichamelijke werking en reactie van het lichaam. 

Beleid moet ruimte bieden aan transpersonen om zichzelf te zijn, zonder dat dit ten koste gaat van medische nauwkeurigheid, veiligheid en de rechten van anderen.

Wat daarbij opvallend en significant is, is dat het omgekeerde niet voorkomt: er zijn geen gevallen bekend van vrouwen die zich ombouwen tot man en vervolgens mannengevangenissen binnengaan om mannen te verkrachten. Dit toont duidelijk aan dat het probleem niet symmetrisch is, maar dat de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen en het bijbehorende machts- en geweldspotentieel een doorslaggevende rol spelen in de risico's voor veiligheid binnen gevangenissen. Dit verschil wordt door voorstanders van zelfidentificatie vaak genegeerd of gebagatelliseerd, maar het is essentieel om te erkennen voor een eerlijke en veilige invulling van genderbeleid.

Sport: Oneerlijke Concurrentie en Verloren Titels

In de sportwereld is het fenomeen van mannen die zich plotseling vrouw noemen eveneens een bron van verhitte discussie. Lia Thomas, ooit een gemiddelde mannelijke zwemmer, won na haar overgang bijna alles in de vrouwelijke zwembaden. Haar fysieke voordelen, zoals spiermassa en longinhoud, kunnen niet ongedaan worden gemaakt door hormoontherapie alleen, waardoor veel vrouwelijke sporters hun kansen zien verdampen.

Ook in Australië leidt Hannah Mouncey, een 1,90 m lange, 230 pond zware transgender handbalster, het vrouwenteam naar de overwinning - een scenario waarin natuurlijke verschillen in kracht en grootte de sportieve gelijkheid aantasten.

Deze gevallen onderstrepen een fundamenteel probleem: de beschermende scheidslijn tussen mannen- en vrouwensporten vervaagt, waardoor vrouwen die jaren hebben geïnvesteerd in training en competitie oneerlijke concurrentie ondervinden en hun titels en kansen verliezen.

Taal en Zorg: De 'Inklusieve' Ontrafeling van Vrouwelijkheid

Naast sport en gevangenissen raakt ook het dagelijkse taalgebruik steeds meer vermengd met 'genderneutrale' termen, zoals 'chestfeeding' in plaats van 'borstvoeding' en 'frontal birth' in plaats van vaginaal bevallen. Overheidsondersteunende rapporten, zoals die van de LGBT Foundation, adviseren zorginstellingen deze termen te gebruiken om transgender zwangeren tegemoet te komen.

Het streven naar inclusiviteit leidt hier tot een ontmanteling van duidelijke, biologische vrouwelijkheid in taal en praktijk. Het ontneemt vrouwen hun eigen taal en ruimte, en schept verwarring in bijvoorbeeld de medische zorg waar biologische verschillen essentieel zijn.

Activisme en Ethiek: Een Nieuwe Norm Gevraagd door Controversiële Figuren

De betrokkenheid van personen zoals Sophie Grace Chappell, een transgender filosoof die openlijk zei dat een lichte stijging in vrouwelijke moorden onder zelfidentificatie 'niet uit zou maken', in het opstellen van ethische richtlijnen voor therapeuten, wekt grote zorgen. Veel therapeuten vrezen dat genderideologie de professionele standaarden zal overschaduwen, waardoor de rechten en veiligheid van vrouwen verder onder druk komen te staan.

Conclusie: De Vrouwenrechtenstrijd in de 21e Eeuw

De opkomst van het zelfidentificatiebeleid opent deuren voor mannen om ongehinderd vrouwencategorieën binnen te dringen - in gevangenissen, op sportvelden en in zorginstellingen - met vaak schadelijke gevolgen voor biologische vrouwen. Het is een fundamentele botsing tussen de wens om transpersonen rechten te geven en de noodzaak om vrouwen te beschermen tegen machtsmisbruik, ongelijkheid en onveiligheid.

Vrouwenrechten, ooit behaald door decennia van strijd, dreigen zo ten onder te gaan aan een nieuw ideaal dat in theorie inclusief wil zijn, maar in praktijk de biologische realiteit en veiligheid van vrouwen ondermijnt. Het is tijd voor een eerlijk debat waarin de rechten van alle betrokkenen worden gerespecteerd, maar niet ten koste van de veiligheid, kansen en waardigheid van vrouwen.

Een feitelijke benadering is essentieel om complexe vraagstukken zorgvuldig te beoordelen 

Dit essay is gebaseerd op feiten, cijfers en concrete voorbeelden uit de praktijk, niet op aannames of emotionele argumenten. Soms hoor je uitspraken als: "Vrouwen zouden ook mannengevangenissen kunnen binnendringen om mannen te verkrachten." Dit is een sterk en generaliserend statement, maar het mist elke vorm van bewijs. Er zijn simpelweg geen cijfers, meldingen of gevallen bekend die dit onderbouwen. Als zoiets ooit zou gebeuren, was het allang wereldnieuws geweest. Het is daarom cruciaal om feiten te leren onderscheiden van gevoel, emoties en ideologische overtuigingen.

Daarnaast is het belangrijk te erkennen dat mensen die zich van geslacht willen laten veranderen – of dat nu mannen zijn die vrouw willen worden, of vrouwen die man willen worden – dit vooral op een gepaste leeftijd moeten doen. Niet op kinderleeftijd, omdat kinderen nog niet de volwassenheid hebben om belangrijke keuzes te maken, zoals stemmen, autorijden of drinken, en omdat de lange termijngevolgen van zulke ingrepen aanzienlijk zijn.

Het overwegen van aparte categorieën voor transpersonen in de sport wordt door sommigen gezien als een mogelijke manier om gelijke behandeling te waarborgen en zorgen over fysieke verschillen te adresseren. Dit is geen uitsluiting, maar een manier om de rechten van alle betrokkenen - inclusief transpersonen en biologische vrouwen - te beschermen binnen een juridisch en ethisch kader.

Slotwoord: Liefde, rechtvaardigheid en veiligheid voor iedereen 

Het is cruciaal te benadrukken dat de zorgen over veiligheid, eerlijkheid en biologische realiteit níet betekenen dat alle transgender personen gezien moeten worden als criminelen of als mensen die het systeem misbruiken. Dit essay probeert op basis van feiten, cijfers en gevallen een genuanceerd beeld te geven van de complexe discussie rond genderidentiteit. 

Tegelijkertijd moeten we erkennen dat er wél harde, pijnlijke realiteit bestaat: in Colombia alleen al werden in 2024 maar liefst 175 LGBTIQ+ personen vermoord, het hoogste aantal in Latijns‑Amerika, en gemiddeld bijna één slachtoffer per dag. In de eerste maanden van 2025 kwamen daar nog 43 extra moorden bij.

Iedereen verdient liefde, rechtvaardigheid en veiligheid - ongeacht hoe 'anders' zij lijken. In plaats van polarisatie hebben we nuance nodig, compassie én beleid dat zowel veiligheid als mensenrechten garandeert.

Dit debat vraagt om compassie én realisme. We moeten openstaan voor de complexiteit van geslacht en identiteit, zonder daarbij de biologische feiten en de veiligheid van vrouwen uit het oog te verliezen. Alleen door eerlijk, respectvol en feitelijk te spreken, kunnen we samen werken aan een samenleving die werkelijk inclusief en rechtvaardig is voor iedereen.